Ένα από τα πιο κλασσικά αλλά και γλυκά έθιμα του Πάσχα, είναι να φτιάξουμε τσουρέκια και να βάψουμε κόκκινα αβγά, έθιμα της Μ. Πέμπτης. Ας δούμε πως ξεκίνησαν αυτά τα έθιμα και τι συμβολίζουν.
Γιατί φτιάχνουμε τσουρέκια
Τα γλυκά που ετοιμάζουμε το Πάσχα, όπως το τσουρέκι και τα κουλούρια, (δείτε συνταγή για κουλουράκια της γιαγιάς ΕΔΩ) τα οποία αποτελούνται από ζύμη που περιέχουν μαγιά, συμβολίζουν την Ανάσταση του Χριστού, καθώς το αλεύρι “ζωντανεύει” και μεταμορφώνεται σε ψωμί, τον “άρτο της ζωής”.
Η λέξη “τσουρέκι” προέρχεται από την τουρκική “corek”, που αναφέρεται σε οποιοδήποτε ψωμί είναι φτιαγμένο με ζύμη που περιέχει μαγιά.
Το όνομα “τσουρέκι” υιοθετήθηκε στην Ελλάδα κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, όταν ξεκινήσαμε να φτιάχνουμε τη δική μας εκδοχή ενός γλυκού ψωμιού, σε διάφορα σχήματα με πιο διαδεδομένο εκείνο της πλεξούδας, στην μία άκρη της οποίας τοποθετείται και ένα κόκκινο αυγό. Οι πλεξούδες και οι κόμποι προέρχονται από τους ειδωλολατρικούς χρόνους ως σύμβολα για την απομάκρυνση των κακών πνευμάτων. Ανάλογα με το σχήμα που έδιναν παλιότερα στα ψωμιά είχαν και διάφορα ονόματα. “Κοφίνια”, “καλαθάκια”, “δοξάρια”, “αυγούλες”, “κουτσούνες”, “κουζουνάκια”. Παρόμοιες κουλούρες έφτιαχναν και στα βυζαντινά χρόνια, τις “κολλυρίδες” και ήταν ειδικά ψωμιά για το Πάσχα, σε διάφορα σχήματα, που είχαν στο κέντρο ένα κόκκινο αυγό. Μετά την καθιέρωση του Χριστιανισμού ως επίσημη θρησκεία του κράτους από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο, ήταν εκείνος που πρώτος που προσέφερε ως δώρα σε αξιωματούχους του, τους λεγόμενους «παλατίνους άρτους», τα σημερινά τσουρέκια ή λαμπροκουλούρες.
Ένα ακόμη έθιμο της εορτής του Πάσχα είναι τα κόκκινα αυγά.
Τα αυγά αποτελούσαν από αρχαιοτάτων χρόνων, αφετηρία για δεκάδες μύθους, έθιμα και παραδόσεις. Θεωρούνταν σύμβολο της γονιμότητας, αλλά και της έναρξης ενός νέου κύκλου ζωής.Βάφονται κάθε χρόνο την Μ. Πέμπτη, όπου κορυφώνεται σε όλες τις Εκκλησίες η κατάνυξη και ο πόνος των Χριστιανών για τη Σταύρωση του Χριστού.
Σύμφωνα με το έθιμο, το πρωί της Μ. Πέμπτης η νοικοκυρά να βγάζει στο μπαλκόνι ένα κόκκινο πανί, ύφασμα ή ρούχο, το οποίο συμβολίζει το αίμα του Χριστού και αποτελεί ένδειξη ότι ξεκινά η βαφή αυγών. Πολλοί λένε ότι, τα αυγά πρέπει να βαφτούν κόκκινα πριν από τη Θεία Λειτουργία, για να είναι γερά και να μην σπάνε εύκολα. Το έθιμο θέλει επίσης, την κατσαρόλα που θα χρησιμοποιηθεί για τη βαφή, να είναι καινούρια και ο αριθμός των αυγών ορισμένος. Την κόκκινη μπογιά πρέπει να τη διατηρήσουν σαράντα μέρες και να μην την πετάξουν έξω από το σπίτι.
Τα αυγά αποτελούσαν από αρχαιοτάτων χρόνων, αφετηρία για δεκάδες μύθους, έθιμα και παραδόσεις. Θεωρούνταν σύμβολο της γονιμότητας, αλλά και της έναρξης ενός νέου κύκλου ζωής.
Γιατί κόκκινο χρώμα;
Για το κόκκινο χρώμα του πασχαλινού αυγού, ο λαογράφος Μπόντας επισημαίνει πως παραπέμπει στους προχριστιανικούς θανάτους θεών, το αίμα του εβραϊκού προβάτου και το αίμα του Χριστού. Έδωσε, μάλιστα, την ονομασία του και στη Μεγάλη Πέμπτη, η οποία στη Δυτική Μακεδονία ονομάζεται επίσης και “Κόκκινη Πέμπτη” ή “Κόκκινη Πέφτη”.
Μία δεύτερη εκδοχή υποστηρίζει ότι το κόκκινο χρώμα οφείλεται στο γεγονός ότι η Παναγία πήρε ένα καλάθι αυγά και τα πρόσφερε στους φρουρούς Του Υιού της, ικετεύοντάς τους να μην τον βασανίσουν. Όταν τα δάκρυά της έπεσαν πάνω στα αυγά, τότε βάφτηκαν από άσπρα σε κόκκινα.
