Έναν Επιτάφιο κόσμημα, στόλισε εφέτος η ενορία του Αγίου Γεωργίου Λιτοχώρου, αναβιώνοντας ένα έθιμο δεκάδων ετών και αναδεικνύοντας την παράδοση του τόπου. Ο Επιτάφιος αποτελεί ένα έργο τέχνης, που δημιουργήθηκε με περίτεχνη καλαισθησία και δίνει μαθήματα υψηλής αισθητικής. Για τον στολισμό του, χρειάστηκαν 40 ημέρες εργασίας και περισσότερα από 25.000 τεχνητά λουλούδια μινιατούρες.
Βέβαια εφέτος, η περιφορά των Επιταφίων θα γίνει στο προαύλιο του ιερού ναού, χωρίς πομπή, ενώ το προσκύνημα θα γίνει μόνο στον εξωτερικό χώρο. Ας ελπίσουμε, όμως, ότι την επόμενη χρονιά, θα μπορέσουμε ακολουθήσουμε την περιφορά του Επιταφίου, με θρησκευτική ευλάβεια και κατάνυξη.
ΟΙ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΙ ΕΠΙΤΑΦΙΟΙ ΤΟΥ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ
Στο Λιτόχωρο, εδώ και δεκαετίες, ο στολισμός των Επιταφίων των δύο ενοριών, του Αγ. Νικολάου και του Αγ. Δημητρίου, γίνεται με έναν διαφορετικό και μοναδικό τρόπο. Είναι περίτεχνα στολισμένοι, με τεχνητά πανέμορφα λουλούδια και εντυπωσιακά φωτισμένοι με το ίδιο μπλε χρώμα. Το βράδυ της Μ. Παρασκευής, οι εντυπωσιακοί Επιτάφιοι, συναντώνται στο “Παζάρι”. Οι χορωδίες των Ενοριών ψάλλουν τα εγκώμια του επιτάφιου θρήνου και πλήθος κόσμου ακολουθεί, σε κλίμα βαθιάς θρησκευτικής κατάνυξης.
Το 2016 το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, γίνεται επισήμως η τρίτη ενορία του Λιτοχώρου. Το Πάσχα του ίδιου έτους, δημιουργείται για πρώτη φορά, ο Επιτάφιος της νέας ενορίας, με την ίδια ακριβώς τεχνική. Έτσι τη Μ. Παρασκευή στο “Παζάρι” συναντώνται για πρώτη φορά, τρεις Επιτάφιοι, αντί για δύο.
Ο πρώτος Επιτάφιος Αγ. Γεωργίου – Πάσχα 2016
Οι τρεις Επιτάφιοι συναντώνται στο “Παζάρι”
Ο ΣΤΟΛΙΣΜΟΣ ΣΗΜΕΡΑ
Ο πρώτος Επιτάφιος του Αγ. Γεωργίου, από το Πάσχα του 2016 υπέστη δυστυχώς φθορές και έπρεπε να δημιουργεί νέος. Πέρυσι, ενώ ήταν έτοιμος ο σιδερένιος σκελετός (προσφορά της οικογένειας Γεωργίου Ζορμπά), δεν κατέστη δυνατό να γίνει αυτό, λόγω των αυστηρών περιοριστικών μέτρων. Εφέτος όμως, το έθιμο αναβίωσε, με τον Επιτάφιο να αποτελεί πραγματικά ένα κομψοτέχνημα.
Την πρωτοβουλία αναλαμβάνουν οι γυναίκες της Φιλόπτωχου Αδελφότης της ενορίας του Αγ. Γεωργίου, με την ευλογία του εφημέριου πατέρα Ιωάννη Ίτσιου. Όμως, η τεχνική του στολισμού του Επιταφίου, με τεχνητά λουλούδια, είναι ιδιαίτερη και δύσκολη και ελάχιστοι την κατέχουν. Μία πολύ καλή γνώστρια είναι η κα Χριστίνα Κόκκου, που χρόνια τώρα στολίζει τους Επιταφίους του Λιτοχώρου. Για 40 ημέρες, η κα Κόκκου στολίζει τον Επιτάφιο, με αγάπη, μεράκι και καλαισθησία. Με τη συνδρομή και των υπολοίπων γυναικών, αποτυπώνει με ακρίβεια το σχέδιο στολισμού, που έχει δημιουργήσει καταρχάς στο μυαλό της, με ιδιαίτερη μαεστρία και μεθοδικότητα.
Πρώτα ο σιδερένιος σκελετός, “ντύνεται” από άκρη σε άκρη με ταινίες led, σε μπλε χρώμα. Στη συνέχεια, αρχίζει ο στολισμός του, σπιθαμή προς σπιθαμή, με περισσότερα από 25.000 χιλιάδες τεχνητά λουλούδια. Τα άνθη είναι προσφορά των οικογενειών Ευαγγελίας Τσιαργαλή και Νικολάου – Διονυσίας Μπαλανίκα.
Η Χριστίνα Κόκκου επί τω έργω
Τα υπέροχα τεχνητά λουλούδια
Η διαδικασία είναι δύσκολη, χρονοβόρα και σίγουρα απαιτεί ιδιαίτερη τεχνική.
Κάθε μέρα και για 6 περίπου ώρες, η κα Κούκκου, πλέκει τα λουλούδια γύρω από τον σιδερένιο σκελετό με τέτοιον τρόπο, ώστε να καλυφθεί ομοιόμορφα σαν ενιαίο πέπλο. Τα μικρά τεχνητά άνθη, σε λευκό χρώμα και σε τρία διαφορετικά σχέδια, τυλίγονται γύρω από τις 4 κολόνες του Επιταφίου, στον τρούλο, στις πλαϊνές πλευρές, αλλά και στη βάση του. Άλλοτε ένα – ένα κι άλλοτε δεμένα περισσότερα μαζί, ώστε να καλύψουν τα απαραίτητα κενά, σε κάθε χιλιοστό του σκελετού. Πανέμορφα μωβ μικρά άνθη, μπαίνουν σε συγκεκριμένα σημεία, για να δημιουργήσουν το υπέροχο τελικό σχέδιο.
Η ιεροτελεστία του στολισμού κράτησε έως τη Μ. Πέμπτη, όπως ακριβώς προστάζει το έθιμο, ώστε το πρωί της Μ. Παρασκευής να είναι έτοιμος για την αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου. Το Dionolymposguide κατέγραψε την εξέλιξη του στολισμού, στη διάρκεια των σαράντα ημερών, όπως μπορείτε να δείτε στις φωτογραφίες.
Από αριστερά Γεώργιος Γκούντας, Θεοχάρης Βαμβάκος (πίσω), Ευαγγελία Βαμβάκου, Ελένη Γκούντα, πατήρ Ιωάννης Ίτσιος, Πελαγία Κάρκα, Φανή Ζαχοπούλου, Μαρία Κουκουλη – Γκούντα
Από αριστερά Μαρία Τσιαργαλή, Μαρία Κουκουλη – Γκούντα (πίσω), Ευαγγελία Βαμβάκου, Ελένη Γκούντα, πατήρ Ιωάννης Ίτσιος, Πελαγία Κάρκα, Δήμητρα Παπαγεωργίου, Φανή Ζαχοπούλου (πίσω), Γιάννης Ζορμπάς
ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΠΑΛΙΑ
Το έθιμο, μετρά πολλές δεκαετίες πίσω στο χρόνο. Παλιά, μήνες πριν το Πάσχα, οι γυναίκες της κάθε ενορίας του Λιτοχώρου, ξεκινούσαν την προετοιμασία για τον στολισμό του Επιταφίου.
Επιτάφιος Αγ Δημητρίου 1960 – στολισμός με χειροποίητα λουλούδια (φωτο από ανάρτηση της Εύας Τζιούκα & Μαρίας Παπαθανασίου)
Τα μικρά λουλούδια γίνονταν όλα στο χέρι. Κατσάρωναν με μάλλινες φανέλες μεταξωτά σατέν υφάσματα, σε άσπρο και μωβ χρώμα. Τα έκοβαν μικρά κομμάτια, τα τύλιγαν γύρω από τα συρματάκια, βάζοντας ακόμη και ειδικό φιτίλι στην κορυφή, για να μοιάζει με τον στύλο του λουλουδιού. Τα σιδέρωναν με ιδιαίτερη προσοχή αλλά και μεγάλο κόπο, με τα βαριά σίδερα με κάρβουνο. Έτσι ,δημιουργούσαν τα πανέμορφα σχέδια των μικρών λουλουδιών, με τα οποία στόλιζαν τον σιδερένιο σκελετό του Επιταφίου. Ακόμη πιο παλιά, τα μικρά λουλουδάκια γίνονταν από τσιγαρόχαρτα.
Ο στολισμός ξεκινούσε και τότε σαράντα ημέρες πριν το Πάσχα. Κάθε χρόνο έφτιαχναν νέο Επιτάφιο, ενώ αρκετές ενορίες γειτονικών χωριών, προμηθεύονταν από τις εκκλησίες του Λιτοχώρου τους Επιτάφιους της προηγούμενης χρονιάς, για τη δική τους εκκλησία και το Πάσχα του επόμενου έτους.
Επιτάφιος Αγ. Δημητρίου- 1970 – (φωτο Πολιτιστικός Όμιλος Λιτοχώρου)
Ο ιδιαίτερος αυτός τρόπος στολισμού του Επιταφίου συναντάται σήμερα σε ελάχιστες μόνο περιοχές της Ελλάδας. Στην Ουρανούπολη Χαλκιδικής, στολίζουν τον Επιτάφιο με πέρλες και λουλούδια, πάνω σχέδια της βυζαντινής παράδοσης, αναδεικνύοντας, έτσι, την παράδοση που χάνεται στα βάθη του Βυζαντίου.
Στο στολισμό του Επιταφίου του Αγ. Γεωργίου συμμετείχαν οι: Χριστίνα Κόκκου, Πελαγία Κάρκα, Φανή Ζαχοπούλου, Ελένη Γκούντα, Ευαγγελία Βαμβάκου, Ελένη Ζιάκα και Χρύσα Ζορμπά. Το Dionolymposguide ευχαριστεί θερμά τον πατέρα Ιωάννη Ίτσιο και τις κυρίες της Φιλοπτώχου Αδελφότης, για την άδεια καταγραφής του εθίμου, καθώς και την παροχή των πληροφοριών.
