Ο Εορτασμός των Θεοφανίων στην έδρα του Δήμου Δίου -Ολύμπου, το Λιτόχωρο, θα γίνει για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, χωρίς το εντυπωσιακό και μοναδικό Βυζαντινό έθιμο των Σίχνων, λόγω της πανδημίας του κοροναϊού. Το έθιμο αναβιώνουν κάθε χρόνο οι κάτοικοι του Λιτοχώρου, τιμώντας την παράδοση ετών, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου τους.
Τα Σίχνα του Αγ. Γεωργίου παρέμειναν έξω από τον Ναό τα Θεοφάνεια του 2021, λόγω των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας του κοροναϊού
Το έθιμο
Τα Σίχνα είναι λάβαρα με ψηλούς ιστούς, αργυρούς σταυρούς και πολύχρωμες σημαίες, τα οποία οι σιχνοφόροι, ψάλλοντας το “Κύριε ελέησον”, σε ένα μακρόσυρτο και ιδιόρρυθμο μέλος, μεταφέρουν εν πομπή στην κεντρική πλατεία, από τους Ναούς του Αγ. Γεωργίου και Αγ. Δημητρίου και αμέσως μετά κατηφορίζουν για τον «Λάκκο», όπου ακολουθεί η τελετή του αγιασμού των υδάτων.
Τα Σίχνα του Αγ. Γεωργίου
Οι “σιχνοφόροι” και πλήθος κόσμου κατευθύνονται στην κεντρική πλατεία
Η ιστορία του εθίμου
Η λέξη “Σίχνο” έχει τις ρίζες της στο Λατινικό “SIGNUS” που σημαίνει Λάβαρο.
Πρόκειται για έθιμο με Βυζαντινή προέλευση. Κατά τη βυζαντινή περίοδο ο Μέγας Θεοδόσιος στην προσπάθεια του να εκχριστιανίσει την περιοχή, εποίκησε το Λιτόχωρο με νησιώτες χριστιανούς που έφεραν μαζί τους και τη ναυτική παράδοση, ενώ και μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης οικογένειες βυζαντινών ήρθαν κι εγκαταστάθηκαν στην κωμόπολη. Σύμφωνα με άλλες αναφορές τα Σίχνα τα έφεραν στο Λιτόχωρο οι Ναυτικοί, είτε απ’ ευθείας από τη Βενετία είτε από τα ενετοκρατούμενα νησιά όπου ταξίδευαν. Τον 16ο – 20ο αιώνα το Λιτόχωρο διέθετε αρκετό αριθμό καραβιών είτε οικογενειακά είτε οργανωμένα σε συντεχνίες (νταϊφάδες), το κάθε καράβι και η κάθε συντεχνία είχε το λάβαρό της, το σίχνο της. Σήμερα τα Σίχνα είναι όσες είναι οι εκκλησιές και τα ξωκλήσια.
(Φωτο από τον ΠΟΛ Λιτοχώρου)
(Φωτο από τον ΠΟΛ Λιτοχώρου)
Κάθε σίχνο έχει στην κορυφή του έναν σταυρό. Μέχρι σήμερα σώζονται αρκετοί σταυροί που μπαίνουν στα κοντάρια ύψους 5 – 7 μέτρων, που χρονολογούνται από το 1840 έως το 1908.
Την παραμονή των Θεοφανίων εφόσον οι καιρικές συνθήκες το επέτρεπαν, τα Λιτοχωρίτικα καράβια αγκυροβολούσαν στην παραλία του Αγίου Θεοδώρου, έπαιρναν τα Σίχνα και τα πήγαιναν στις εκκλησίες του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Δημητρίου.
Το έθιμο σήμερα
Σήμερα καθένα αντιστοιχεί στους ναούς και τα ξωκλήσια των ενοριών της πόλης. Την παραμονή των Θεοφανίων, στις ενορίες του Αγ. Γεωργίου και του Αγ. Δημητρίου “δένουν τους σταυρούς”, ετοιμάζουν δηλαδή τα Σίχνα. Σε κάθε ναό πλάι στην εικόνα της Βάπτισης στήνεται το “δέντρο της εκκλησίας” – έθιμο προερχόμενο και αυτό από το Βυζάντιο- στολισμένο με πορτοκάλια, το οποίο μένει έως την ημέρα των Φώτων. Παλαιότερα το δέντρο ήταν συνήθως πυξάρι, δέντρο αειθαλές, το οποίο στολιζόταν στα κλαδιά του με πορτοκάλια και τοποθετούνταν κάτω από τον κεντρικό πολυέλαιο της εκκλησίας.
Μετά τη λειτουργία στους Ιερούς Ναούς οι “Σιχνοφόροι” σε πομπές συναντώνται στην κεντρική πλατεία, στην εκκλησία του Αγ. Νικολάου. Από εκεί σε ενιαία πομπή κατηφορίζουν με τα Σίχνα στον “Λάκκο” στον ποταμό Ενιπέα, όπου στη λεγόμενη “Γούρνα” (πέτρινη δεξαμενή), ο παπάς ρίχνει το Σταυρό. Νέοι πέφτουν για την ανεύρεση του Τίμιου Σταυρού και όποιος τυχερός – βουτηχτής τον εντοπίσει, μετά την ευλογία του ιερέα, επισκέπτεται όλα τα σπίτια του τόπου, για να τον ασπαστούν οι πιστοί και δώσουν ο καθένας τον οβολό του. Αμέσως μετά τον αγιασμό των υδάτων, οι “Σιχνοφόροι” βαφτίζουν και τα Σίχνα, βουτώντας τους σταυρούς μέσα στο νερό.
Όλη η πομπή ακολουθεί το δρόμο της επιστροφής προς την εκκλησία της κεντρικής πλατείας και την επόμενη ημέρα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου επιστρέφουν τα Σίχνα στις εκκλησίες τους.
Τα Σίχνα Αγ. Γεωργίου & Αγ. Δημητρίου συναντώνται στην εκκλησία του Αγ. Νικολάου
Η πομπή κατηφορίζει στο “Λάκκο” για τον αγιασμό των υδάτων
Οι “βουτηχτάδες” έτοιμοι για την ανεύρεση του Τίμιου Σταυρού
ΠΗΓΗ:
nmlitohorou.gr
Πολιτιστικός Όμιλος Λιτοχώρου
ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ 7 Ιανουαρίου 1988
